عزت نفس یکی از ویژگی‌های انسان است که از اهمیت بالایی برخوردار است. افرادی که از عزت نفس پایینی برخوردار باشند در تمامی مراحل زندگی کمبودی را احساس می‌کنند که آن احساسی است که نسبت به خود دارند.
عزت نفس به معنای ارزشی است که برای خود قائلید و احترامی است که خودتان به خود می‌گذارید. افرادی که از عزت نفس بالا برخوردارند، توانایی‌های خود را قبول داشته و می‌دانند که می‌توانند در زندگی موفق شوند. آن‌ها به دنیال احساس خوبی که به خود دارند زندگیشان را به بهترین شکل ممکن می‌سازند و خود را لایق بهترین‌ها می‌دانند.
در مقابل افرادی که دارای عزت نفس پایینی هستند، نمی‌توانند با توانایی‌هایشان کنار بیایند و هرچه‌قدر هم که توانایی بالایی داشته باشد آن را قبول نداشته و نمی‌دانند چگونه از آن لذت ببرند.
تمام افراد موفقی که می‌شناسید قبل از اینکه شروع به فعالیت کنند، خودشان را با تمام نقاط قوت و ضعفی که داشتند قبول کرده و تلاش کردند نقاط قوت را بهبود بخشیده و نقاط صعف را از بین ببرند. اگر این افراد از عزت نفس پایینی برخوردار بودند در مواجه با نقاط ضعف و مشکلات، دست از تلاش برداشته و مطمئن می‌شدند بازنده میدان هستند.
یکی از مقاطع مهم زندگی که سهم مهمی در شکل‌گیری عزت نفس هر فرد دارد، کودکی است. بیشتر شخصیت تمام انسان‌ها در کودکی شکل می‌گیرد و این‌است که این مقطع را مهم می‌کند.
کودکان از روحیه لطیف و تغییرپذیری برخوردارند. به همین دلیل است که خیلی زود یاد می‌گیرند. خیلی مهم است که شما چگونه با کودک خود برخورد کرده و چگونه و چه چیزی را به او آموزش می‌دهید. یک روش اشتباه در آموزش و یک رفتار اشتباه با آن‌ها می‌تواند تاثیر مخربی داشته باشد.
گروه آموزشی رضا کلاهی در این مطلب در رابطه با عزت نفس در کودکان به صورت کامل توضیح خواهد داد و روش‌های افزایش آن را نیز بیان می‌کند. با ما در این مطلب همراه باشید تا با این موضوع مهم به صورت کامل آشنا شوید.
آنچه در این مطلب میخوانید!
عزت نفس در کودکان
هر فردی برای رشد کردن و رسیدن به موفقیت ابتدا باید خود را قبول داشته باشد و در اعماق وجودش به این موضوع باور داشته باشد که می‌تواند هرکاری که بخواهد را انجام دهد.
دوران کودکی دوران شکل گرفتن‌هاست. بیشتر خصوصیات مهم شخصیتی در کودکی شکل می‌گیرد و این ویژگی‌هاست که آینده کودک را رقم می‌زند. عزت نفس یکی از همان ویژگی‌های آینده ساز است.
اگر از دوران کودکی، والدین به فکر عزت نفس کودک خود باشند و آن را تقویت کرده و کاری کنند کودک به ارزش واقعی وجود خود پی ببرد، آینده او را برایش تضمین نمودند.
شاید خیلی از والدین به این فکر کنند که این کار نیاز به تلاش خاصی ندارد و نیازی نیست فعالیت خاصی را انجام دهند. این تفکر اشتباه است. برای افزایش عزت نفس کودکان باید نکات مهمی را رعایت کنید که در این مطلب به آن‌ها خواهیم پرداخت.
نشانه‌های عزت نفس بالا در کودکان
کودکی که از عزت نفس بالا برخوردار است دارای ویژگی‌های زیر می‌باشد:
- مستقل عمل می‌کند و برای انجام کارهایش خودش اقدام می‌کند.
- مسئولیت‌هایی که به عهده گرفته انجام می‌دهد و از آن‌ها فرار نمی‌کند.
- زود ناامید نمی‌شود و تحمل شکست را دارد.
- برای به چالش کشیدن توانایی‌هایش، وظایف جدید را با کمال میل می‌پذیرد.
- در برابر احساسات منفی خود ضعف نشان نداده و آن‌ها را کنترل می‌کند.
- برای کمک به دیگران همیشه داوطلب است و هیچ‌گاه از این کار دریغ نمی‌کند.
نشانه‌های عزت نفس پایین در کودکان
درمقابل کودکانی که در دسته قبل قرار دارند، کودکانی هستند که از عزت نفس پایین رنج می‌برند. آن‌ها دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- اتفافات جدید را تجربه نمی‌کنند.
- احساس می‌کنند کسی نمی‌خواهد با آن‌ها وقت بگذارد و کسی دوستشان ندارد.
- زمانی که شکست می‌خورند مسئولیت آن را نپذیرفته و دیگران را به خاطر آن سرزنش می‌کنند.
- همیشه از نظر احساسی متفاوت هستند یا دوست دارند متفاوت باشند و به آن وانمود می‌کنند.
- به هیچ وجه تحمل شکست را ندارند حتی در کوچک‌تربن کارها
- استعدادهایشان را به کناری گذاشته و از آن‌ها استفاده نمی‌کنند.
- عقایدشان مستقل نیست و با جریان غالب حرکت می‌کنند.
راه‌های ایجاد عزت نفس در کودکان
برای ایجاد عزت نفس در کودکان می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
تصمیم‌گیری را به کودک خود واگذار کنید
شما به عنوان پدر و مادر وظیفه دارید کودک خود را برای حضور در جامعه آماده کنید و با شایستگی کامل او را تحویل جامعه دهید. اگر احساس می‌کنید این کار برای شما دشوار است پس بهتر است عقب‌نشینی کرده و اجازه دهید فرزندتان خودش پیش برود.
اجازه دهید او تصمیم بگیرد، خطر کند و انتخاب کند. شما باید به تلاش او احترام بگذارید و از دور از او مراقبت کنید.
بیش از حد او را تشویق نکنید، مضر است
احساس امنیت، عشق و افزایش توانایی‌های شخصی است که عزت نفس را می‌سازد. زمانی که کودک شما تلاش می‌کند، توانایی‌هایش را افزایش داده و بهبود می‌بخشد.
زمانی که او کار خوبی را انجام می‌دهد، خیلی خوب است که او را تشویق کنید ولی نه بیش از حدی که باید. زمانی که شما با تصور اینکه درحال کمک به فرزندتان هستید، اورا بیش از حد تشویق می‌کنید، در واقع در حال نابودی عزت نفس او هستید.
تصور کنید کودک شما کاری را به خوبی انجام داده و شما به او می‌گویید که چقدر این کار را عالی، بی‌نقص و خارق‌العاده انجام داده است. به نظرتان زمانی که او چنین جملاتی را از شما می‌شنود، به این فکر نمی‌کند که چقدر در همه چیز عالی عمل می‌کند و نیازی به تلاش بیشتر ندارد؟
بله دقیقا همین فکر در ذهنش نقش می‌بندد که دیگر نیازی نیست تلاش کند تا مهارت‌هایش را بهبود بخشد چراکه شما به او گفتید کارش بدون نقص بوده است. به این نکته توجه کنید که والدین هر کودک برای او اولین و مهم‌ترین راهنما هستند و در سنین پایین فرزند شما بدون هیچ شکی حرف شما را قبول می‌کند.
زمانی که شما بیشتر از حد از کودک خود تعریف می‌کنید باعث می‌شوید او از توانایی‌های خود اطمینان پیدا کند و دیگر تلاشی برای بهبود آن‌ها نداشته و در همان حد باقی بماند. اینگونه فرزند شما که از توانایی پایینی برخوردار است، با فکر اینکه هیچ گونه مشکلی در این زمنیه ندارد وارد اجتماع شده و به آدمی با اعتماد به نفس کاذب و عزت نفس خیلی پایین تبدیل می‌شود.
مسئله دیگری که پیش می‌آید این است که او به مرور زمان متوجه می‌شود که تعریف‌های شما الکی است و شما درحال اغراق هستید. این است که اعتماد او را نسبت به خودتان سلب می‌کنید.
اجازه تجربه خطرات کوچک را به کودک خود بدهید
به کودک خود میدان بدهید تا اشتباهات کوچک را تجربه کرده و خودش آن‌ها را رفع کند. او قطعا در آینده با مشکلات بزرگ‌تر و چالش‌برانگیزتری روبه‌رو خواهد شد. پس باید بداند در مواجه با مشکلات چگونه برخورد کند.
شما باید اجازه دهید خودش مسئولیت کارهایش را به عهده بگیرد تا بتواند عزت نفس خود را افزایش دهد. موضوع مسئولیت‌پذیری در عزت نفس کودکان تاثیر مهمی دارد که شما باید استارت آن را بزنید و او را رو به جلو هل دهید.
برای مثال ریختن آب میوه روی زمین درحالی که کودک شما تلاش می‌کند آن را از بطری در لیوان خود بریزد، اشتباه بزرگی نیست. اجازه دهید خودش با آن روبه‌رو شده و آب میوه را از روی زمین تمیز کند.
کودک خود را در انتخاب آزاد بگذارید
زمانی که کودک تصمیمی می‌گیرد که برای سن او مناسب است، احساس قدرت می‌کند. درواقع کودکان از دو سالگی شروع به سنجش عاقبت تصمیمات خود می‌کنند.
برای مثال زمانی که آن‌ها توانستند تفاوت هوای سرد و گرم را تشخیص دهند، اجازه دهید خودشان لباس مناسب را انتخاب کنند. با این کار عزت نفس در آن‌ها شکل گرفته و متوجه می‌شوند این خودشان هستند که باید مسئولیت کارهایشان را قبول کنند.
اجازه دهید در انجام کارهای خانه با شما همراه شده و به شما کمک کند
زمانی که کودک به شما در کارهای خانه (هرچند کوچک) کمک می‌کند، در واقع این میدان را می‌بیند که توانایی‌هایش را نشان بدهد. اینگونه او احساس می‌کند ارزشمند است و با انجام کارهایی مانند تمیز کردن تخت خود و یا میزش توانسته مفید باشد.
برای دنبال کردن علایق‌شان آن‌ها را تشویق کنید
یکی از مهم‌ترین راه‌های ایجاد عزت نفس در کودکان، تشویق کردن آن‌ها در پیگیری علایق‌شان است. برای اینکار شما می‌توانید او را تشویق کنید تا کاری که شروع کرده را (فارغ از اینکه این کار چست) به پایان رساند.
مهم این است که به او بیاموزید کارهایش را وسط راه رها نکند و آن را به انتها برساند. ممکن است این کار تمام کردن کاردستی ساده‌ای باشد که آن را شروع کرده ولی باید آن را تمام کند و شما می‌توانید در این راه مشوق خوبی برایش باشید.
شکست خوردن بد نیست، نگران این موضوع نباشید
یکی از راه‌های ایجاد عزت نفس روبه‌رو شدن با شکست‌ها و درس گرفتن از آن‌هاست. همه ما این جمله را شنیده‌ایم که شسکت مقدمه پیروزی است. پس اگر کودکتان در کاری شکست خورد نگران نباشید و فکر نکنید با این اتفاق عزت نفس او نابود می‌شود.
این اتفاق برای او مفید است و اگر در همین شکست‌های کوچک یاد بگیرد چگونه از آن به نفع خود استفاده نماید، در آینده نیز می‌تواند با مشکلات به خوبی روبه‌رو شده و از آن‌ها درس بگیرد.
بی قید و شرط به کودک خود محبت کنید و این را به اوثابت کنید
محبت شما به عنوان والدین برای کودکتان جزء مهم‌ترین احساساتی است که او می‌تواند دریافت کند. به همین دلیل است که یکی از بزرگ‌ترین ترس‌های آن‌ها این است که با کوچک‌ترین خطایی محبت شما را از دست بدهند.
این شمایید که باید این ترس را از بین ببرید و کاری کنید محبت بی قید و شرط شما را احساس کند. اگر شما فقط نسبت به عملکرهای او واکنش نشان دهید و زمانی که کار خوبی انجام می‌دهد به او محبت کنید، کودک تصور می‌کند این کارهایش هستند که اهمیت دارند و وجود خودش برای شما بی‌اهمیت است.
اهداف کودکتان را نسبت به توانایی‌هایش بسنجید و مطمئن باشید اهدافی را انتخاب نمی‌کند که سرخورده شود
گاهی اوقات شکست‌هایی که کودک متحمل می‌شود به دلیل انتخاب اهدافی است که از حد توانایی او بالاترند. در چنین شرایطی شما باید به او کمک کنید اهداف متناسب را انتخاب کرده و کم کم و با تلاش بیشتر برای افزایش توانمندی‌هایش به سمت هدف برزگتر برود.
برای مثال فرض کنید کودکتان برای خواندن مشکل دارد و نمی‌تواند کتاب‌هایش را مطالعه کند. شما می‌توانید کتاب‌هایی با سطح پایین‌تر برای او تهیه کنید تا هم احساس شکست را از او بگیرید و هم به او کمک کنید با تلاش پیشرفت کند و کتاب‌های دیگر را مطالعه کند.
از موفقیت‌های کودک خود تعریف کنید
همان‌طور که گفته شد نباید از کودکتان تعریف نابه‌جا یا بیش از حد کنید ولی زمانی که موفقیتی را کسب می‌کند با توجه به موقعیت از او تعریف کنید. این کار در عزت نفس کودکان تاثیر مطلوبی دارد.
برای این کار می‌توانید از دو روش کاربردی استفاده کنید:
- برای موفقتی که به دست آورده به او کارت تعریف، هدیه دهید. کارتی درست کنید و روی آن درمورد موفقیتی که کسب کرده بنویسید و آن را به کودک هدیه دهید. این کار باعث افزایش عزت نفس او شده و کمک می‌کند زمانی که او با شکست مواجه می‌شود با این کارت روبه‌رو شده و انگیزه مجدد را به دست آورد.
پس تنها به گفتن آفرین اکتفا نکنید. - روش دوم، روش تعریف غیر مستقیم است. شما می‌توانید از موفقیت‌ها و کارهای خوب او جلوی دوستان و آشنایان تعریف کنید. این کار را در شرایطی نجام دهید که او صحبت‌های شما را بشنود.
آموزش افزایش عزت نفس در کودکان با ۷ روش کاربردی
تا اینجا در رابطه با عزت نفس در کودکان و راه‌های ایجاد آن صحبت کردیم. حال که این حس ارزشمندی و توانمندی در او به وجود آمده، چگونه آن را افزایش دهیم؟
یکی از مهم‌ترین نکات در افزایش عزت نفس در کودکان این است که خودتان از عزت نفس خوبی برخوردار باشید چراکه شما الگو آن‌ها هستید. برای افزایش عزت نفس خودتان می‌توانید به مطلب راه‌های افزایش عزت نفس مراجعه کنید.
با ما در این بخش همراه باشید تا شما را با نکاتی در رابطه با افزایش عزت نفس کودکان آشنا کنیم:
توجه به احساسات کودکان
نسبت به شادی، ناراحتی، خشم و دیگر احساسات او عکس العمل نشان دهید. زمانی که بی‌تفاوت از کنار احساس او عبور کنید این موضوع را به او تلقین می‌کنید که ارزشی برای شما ندارد. این کار عزت نفس او را نابود می‌کند.
احترام به کودک از واجب‌ترین کارهاست
به عنوان دومین نکته از آموزش افزایش عزت نفس در کودکان می‌توان به احساس احترام اشاره نمود. از صفات و الفاظ مناسب برای صدازدن کودک خود استفاده کرده و درهنگام صحبت با او از الفاظ رکیک به هیچ‌عنوان استفاده نکنید.
یکی دیگر از عوامل احترام به کودک، گوش دادن دقیق به حرف‌های اوست. زمانی که با هیجان، ناراحتی یا هر احساس دیگری موضوعی را برای شما بیان می‌کند، به راحتی از کنارش عبور نکنید. بلکه باحوصله بنشینید و با او گفت‌و گو کنید.
تحقیر و تمسخر اکیدا ممنوع
اگر از کودک خود ناراحت یا عصبانی هستید به هیچ وجه سمت تخریب او نروید. هم‌چنین به دیگران اجازه ندهید کودک شما را مسخره یا تحقیر کنند. این مسئله‌ای بسیار مهم است که درصورت عدم توجه به آن ممکن است باعث سرخوردگی کودک شود.
او را با هیچ‌کس مقایسه نکنید
هر فردی دروجود خود دارای نقاط قوت و نقاط ضعف است. نباید برای رفع این نقاط ضعف او را با دیگران حتی با فرزندان دیگرتان مقایسه کنید. این کار باعث می‌شود از تمام نقاط قوت خود ناامید شده و خود را فردی ناکارآمد ببیند.
برای او قصه بگویید
یکی از نکات کاربردی و مهم در آموزش افزایش عزت نفس کودکان، قصه گفتن است. با تعریف کردن قصه برای کودک و پاسخ دادن به سوالات او در رابطه با آن، به تقویت قوه تخیل و هوش کودک کمک بزرگی می‌کنید.
بگذارید کودک سوال بپرسد و اعتراض کند
ایجاد فضایی خفقان‌آور در خانه به صورتی که کودک شما جرئت بیان نظرات و اعتراضش را نداشته باشد یکی از بدترین کارهایی است که می‌توانید با عزت نفس او انجام دهید.
اگر او نتواند در جامعه کوچک و اولیه خانواده نظراتش را بیان کرده و نسبت به مسائلی که دوست ندارد اعتراض کند، در آینده نیز نمی‌تواند نسبت به افرادی که قصد سواستفاده از او را دارند اعتراض کرده و جلوی آن‌ها بایستد.
شما باید سعی کنید خانه را به محیطی امن برای کودک تبدیل کنید و با احترام با او برخورد نمایید.
عذرخواهی کار سختی نیست
همه ما اشتباهاتی را در طی زندگی خود انجام می‌دهیم. اینکه شما دست از غرور برداشته و مسئولیت اشتباهتان در مقابل کودک را به عهده بگیرید، باعث می‌شود او این کار را از شما بیاموزد و از غذرخواهی فرار نکند.
نتیجه‌گیری
عزت نفس به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌ترین ویژگی‌های شخصیتی، در دوران کودکی شکل می‌گیرد و در این دوران مهم است که فرد می‌تواند به راحتی خود را اصلاح کند چراکه از روحیه نرم و انعطاف‌پذیری برخوردار است.
آینده هر فرد و موفقیت یا شکست او در گرو عزت نفسی است که در کودکی شکل می‌گیرد. نقش والدین در ساختن و افزایش عزت نفس در کودکان بسیار حیاتی و مهم است.
ما دراین مطلب به صورت کامل در رابطه با عزت نفس در کودکان و راه‌های ایجاد و افزایش آن صحبت کردیم. شم عزیزان می‌توانید برای ثبت نظرات یا پرسش‌های خود از بخش نظرات همین صفحه استفاده کرده ودر کمترین زمان ممکن پاسخ خود را دریافت کنید.
